New banking rules 2025: सावधान! १ एप्रिलपासून बँकिंगचे नियम बदलले, जाणून घ्या महत्त्वाचे मुद्दे
१ एप्रिल २०२५ पासून नव्या आर्थिक वर्षाची सुरुवात झाली आहे आणि त्यासोबतच बँकिंग क्षेत्रात काही महत्त्वाचे बदल लागू झाले आहेत. हे बदल एटीएम व्यवहार, बचत खाते, मुदत ठेवी (एफडी), क्रेडिट कार्ड फायदे आणि चेक व्यवहार यासारख्या अनेक गोष्टींवर थेट परिणाम करणार आहेत. त्यामुळे ग्राहकांनी या नव्या नियमांची पूर्ण माहिती करून घेणे आवश्यक आहे, नाहीतर अनावश्यक शुल्क भरावे लागू शकते किंवा काही फायदे गमवावे लागू शकतात.
नवे नियम ग्राहकांच्या सोयीसाठी असले तरी त्यामध्ये काही बंधने आणि अटी देखील लागू करण्यात आल्या आहेत. एटीएममधून पैसे काढण्याची मर्यादा, एफडीवरील व्याजदरातील बदल, क्रेडिट कार्डशी संबंधित शुल्क आणि चेक क्लिअरिंगबाबतच्या नव्या अटींचा सरळ परिणाम सर्वसामान्य बँकिंग व्यवहारांवर होणार आहे. या लेखात आपण कोणते नियम बदलले आहेत या विषयी सविस्तर माहिती जाणून घेणार आहोत.
एटीएममधून पैसे काढण्याचे नियम
नव्या आर्थिक वर्षापासून एटीएममधून पैसे काढण्याच्या नियमांमध्ये बदल होणार आहेत. यापूर्वी ग्राहकांना दुसऱ्या बँकेच्या एटीएममधून महिन्याला ५ वेळा मोफत पैसे काढण्याची सुविधा होती. मात्र, आता ही मर्यादा ३ व्यवहारांवर आली आहे. त्यानंतर जर तुम्ही दुसऱ्या बँकेच्या एटीएममधून ५ पेक्षा जास्त वेळा पैसे काढले, तर प्रत्येक वेळी २० ते २५ रुपये अतिरिक्त शुल्क आकारले जाईल.
जर तुम्ही वारंवार दुसऱ्या बँकेच्या एटीएममधून पैसे काढत असाल, तर तुम्हाला अतिरिक्त खर्च करावा लागेल. त्यामुळे ग्राहकांनी शक्यतो आपल्या बँकेच्या एटीएमचा वापर करावा किंवा डिजिटल पेमेंटच्या पर्यायांचा अधिक विचार करावा.
किमान शिल्लक रकमेच्या नियमांत बदल
स्टेट बँक ऑफ इंडिया (SBI), पंजाब नॅशनल बँक (PNB) आणि कॅनरा बँक यांनी किमान शिल्लक ठेवण्याच्या अटी बदलल्या आहेत. यापूर्वी ग्राहकांसाठी ठराविक किमान रक्कम ठेवण्याचा नियम होता, मात्र आता हा निकष खात्याचे स्थान शहरी, निमशहरी आणि ग्रामीण शाखांनुसार ठरणार आहे. त्यामुळे प्रत्येक भागातील ग्राहकांसाठी किमान शिल्लक रकमेची मर्यादा वेगळी असणार आहे.
या बदलामुळे खात्यात आवश्यक शिल्लक न ठेवल्यास ग्राहकांना दंड भरावा लागू शकतो. ग्रामीण भागातील ग्राहकांसाठी किमान शिल्लक तुलनेने कमी असण्याची शक्यता आहे, त्यामुळे त्यांना काहीसा दिलासा मिळेल. मात्र, शहरी आणि निमशहरी भागातील ग्राहकांनी आपल्या खात्यात पुरेशी शिल्लक असल्याची काळजी घ्यावी, अन्यथा दरमहा काही शुल्क कपात होऊ शकते.
बचत खाते आणि मुदत ठेवीवरील व्याजदरांत बदल
बँकांनी बचत खाती (Savings Account) आणि मुदत ठेवी (Fixed Deposit) यांचे व्याजदर नव्या नियमांनुसार ठरवण्याचा निर्णय घेतला आहे. आता खात्यातील शिल्लक रकमेच्या आधारे व्याजदर ठरेल. म्हणजेच, ज्या ग्राहकांच्या खात्यात जास्त शिल्लक असेल, त्यांना अधिक व्याज मिळेल, तर कमी शिल्लक असणाऱ्यांना तुलनेने कमी व्याजदर लागू होईल.
या बदलामुळे मोठ्या ठेवींवरील परतावा वाढण्याची शक्यता आहे, तर कमी शिल्लक असणाऱ्या खातेदारांना पूर्वीपेक्षा कमी व्याज मिळू शकते. त्यामुळे ग्राहकांनी आपल्या खात्यात जास्तीत जास्त शिल्लक ठेवावी, यासाठी हा निर्णय घेण्यात आला आहे. हा बदल लोकांना अधिक बचतीसाठी प्रोत्साहन देण्याच्या दृष्टीने करण्यात आला आहे.
चेक व्यवहारांसाठी “पॉझिटिव्ह पे” सिस्टीम लागू
बँका आता ‘पॉझिटिव्ह पे सिस्टीम’ नावाची नवी सुविधा लागू करत आहेत, ज्यामुळे मोठ्या रकमांच्या चेक व्यवहारांची सुरक्षा वाढणार आहे. या प्रणालीअंतर्गत, जर तुम्ही ५,००० रुपयांपेक्षा अधिक रकमेचा चेक दिला, तर तो वटवण्यापूर्वी तुम्हाला बँकेला चेकचा क्रमांक, तारीख, लाभार्थ्याचे नाव आणि रक्कम याची माहिती द्यावी लागेल.
या नव्या नियमामुळे फसवणूक आणि चुकीच्या व्यवहारांना आळा बसणार आहे. मोठ्या चेक व्यवहारांवर अधिक नियंत्रण राहील, ज्यामुळे चुकीने चेक वटण्याच्या घटना कमी होतील. मात्र, व्यवसाय आणि मोठ्या व्यवहार करणाऱ्या ग्राहकांना बँकेला आधी माहिती द्यावी लागेल, त्यामुळे अतिरिक्त काळजी घेण्याची गरज भासेल.
क्रेडिट कार्डच्या फायद्यांमध्ये बदल
स्टेट बँक ऑफ इंडिया (SBI), आयडीएफसी फर्स्ट बँक आणि ॲक्सिस बँक यांनी त्यांच्या क्रेडिट कार्ड योजनांमध्ये काही महत्त्वाचे बदल जाहीर केले आहेत. याआधी या कार्ड्सवर टिकर व्हाऊचर, नूतनीकरण फायदे आणि माइलस्टोन रिवॉर्ड्स मिळत होते. मात्र, १ एप्रिल २०२५ पासून काही फायदे बंद होणार आहेत, ज्याचा थेट परिणाम ग्राहकांच्या खर्चावर होईल.
विशेषतः प्रवासासाठी हे क्रेडिट कार्ड वापरणाऱ्या ग्राहकांना पूर्वीइतके फायदे मिळणार नाहीत, त्यामुळे त्यांनी आपल्या खर्चाची पुनर्रचना करावी लागेल. तसेच, इतर बँकाही भविष्यात आपल्या क्रेडिट कार्ड योजनांमध्ये अशा प्रकारचे बदल करू शकतात, त्यामुळे ग्राहकांनी नवीन योजना निवडताना अधिक सतर्क राहणे गरजेचे आहे.
डिजिटल बँकिंग आणखी सुरक्षित आणि सोयीस्कर
बँका डिजिटल बँकिंग अधिक सुरक्षित आणि सुलभ करण्यासाठी नवीन तंत्रज्ञानाचा वापर करत आहेत. यात एआय (Artificial Intelligence) आधारित चॅटबॉट्स, टू-फॅक्टर ऑथेंटिकेशन आणि बायोमेट्रिक व्हेरिफिकेशन यांसारख्या आधुनिक सुविधा समाविष्ट केल्या जाणार आहेत. या बदलांमुळे ग्राहकांचा अनुभव अधिक सुरक्षित आणि सोयीस्कर होईल.
ग्राहकांना २४/७ मदतीसाठी एआय चॅटबॉट्स उपलब्ध असतील, त्यामुळे तक्रारी आणि शंका तत्काळ सोडवता येतील. तसेच, डिजिटल व्यवहार अधिक सुरक्षित होतील, ज्यामुळे हॅकिंग आणि फसवणुकीचा धोका कमी होईल. या सुधारणांमुळे ऑनलाइन बँकिंग अधिक जलद आणि सोपे होणार आहे.
नवीन आर्थिक वर्षात लागू होणारे बँकिंग नियम ग्राहकांच्या दैनंदिन आर्थिक व्यवहारांवर मोठा परिणाम करू शकतात. जर तुम्ही नियमितपणे एटीएम वापरत असाल, क्रेडिट कार्डचे फायदे घेत असाल किंवा मोठ्या रकमेचे चेक व्यवहार करत असाल, तर या बदलांची माहिती ठेवणे गरजेचे आहे. यामुळे अनावश्यक शुल्क किंवा इतर अडचणी टाळता येतील.
योग्य आर्थिक नियोजनासाठी बँकेच्या अधिकृत वेबसाईटला भेट द्या किंवा जवळच्या शाखेत जाऊन नवीन नियमांची माहिती घ्या.
आणखी वाचा
- आर्थिक स्वातंत्र्याची पहिली पायरी: आर्थिक ध्येयनिश्चिती
- नवीन अर्थसंकल्पावर सरकार खुश, मात्र विरोधी पक्षांनी मुरडले नाक
- युगप्रवर्तक उद्योजक “नारायण मूर्ती”
