भारत देश हा जगात त्याच्या धार्मिक, परंपरा, प्रगत विचारसरणी आणि विविधतेतील एकतेमुळे ओळखला जातो. भारताने अनेक वर्षे या परंपरा जपल्या आहेत. इथल्या लोकांची देवावर असलेली श्रद्धा, भक्ति आणि भाव हा अमर आहे; तो कधीच संपणार नाही. गंगा, यमुना, कृष्णा, कोयना, गोदावरी अशा अनेक नद्यांना लोक आई किंवा देवीचा दर्जा देऊन भक्तिभावाने पूजा करतात.
लोकांची भक्ति विविध प्रकारची असते. काही लोक नवस बोलून पूजा करतात, काही ध्यान करून देवाचे स्मरण करतात, तर छटपूजा सारख्या अनेक परंपरा आहेत, ज्यामध्ये यमुना सारख्या नद्यांचे विशेष महत्त्व आहे. लोकांकडून नद्यांना फूल, दिवे आणि पूजासामग्री अर्पण केली जाते. जरी लोकांचा भाव श्रद्धापूर्ण असला तरी, यामुळे नदी प्रदूषण मोठ्या प्रमाणावर वाढते. देवाला अर्पण केलेली फुले किंवा फुलांचे हार नद्या किंवा जलाशयात टाकल्यामुळे प्रदूषण होत आहे.
यावर उपाय शोधणारी कल्पना आली अंकित अग्रवाल आणि प्रतीक कुमार यांना, आपली जॉब सोडून जेव्हा हा स्टार्टप करण्याचा निर्णय त्यांनी घेतला तेव्हा सगळे चकीत होते . पण स्वताच्या त्या जिद्दी वर विश्वास ठेवला आणि मिळून Phool.co नावाचा स्टार्टअप उभारला. हा स्टार्टअप मंदिरातील फुले आणि नद्यांमध्ये फेकल्या जाणाऱ्या फुलांचा कचरा रीसायकल करून त्यापासून पर्यावरणपूरक उत्पादन तयार करतो. ही नवीन संकल्पना धर्म, पर्यावरण आणि उद्योग यांचा संगम ठरली आहे.
या स्टार्टअपने मंदिरातील फुलांचा कचरा पुनर्वापर करून उत्पादन तयार करण्याची कल्पना साकार केली आणि जगभरात मान्यता मिळवली. Phool.co ने बायो‑लेदर (Fleather), नैसर्गिक अगरबत्त्या, सुगंधित उत्पादनं अशा पर्यावरणपूरक उत्पादनांची निर्मिती केली. त्यांच्या कार्यामुळे स्थानिक महिलांना रोजगार, नदी प्रदूषण कमी करणे आणि पर्यावरण संवर्धन अशा तीन गोष्टी साध्य झाल्या.
Phool.co ला Series A मध्ये $9.4 दशलक्ष निधी मिळाला असून, गुंतवणूकदारांमध्ये Sixth Sense Ventures, Indian Angel Network, तसेच बॉलिवूड अभिनेत्री आलिया भट्ट यांचा समावेश आहे. IIT कानपूरच्या इनक्यूबेशनसह सुरू झालेल्या या स्टार्टअपने भारतातून जागतिक पातळीवर सस्टेनेबल उद्योगाच्या क्षेत्रात आपली ओळख निर्माण केली आहे. हे सिद्ध करते की, साधी कल्पना, धैर्य आणि नवकल्पकता एकत्र येऊन नुसते व्यवसायच नाही तर सामाजिक आणि पर्यावरणीय बदलही घडवू शकतात.
या स्टार्टअपची सुरुवात झाली एका छोट्या कल्पनेपासून. अंकित अग्रवाल आणि प्रतीक कुमार यांनी लक्ष दिले की, मंदिरांमध्ये दररोज लाखो किलो फुलांचा कचरा टाकला जातो, जो नद्या आणि पर्यावरणासाठी हानिकारक ठरतो. त्यांनी ठरवले की हा कचरा वाया जाऊ न देता पर्यावरणपूरक उत्पादनांमध्ये रूपांतरित करावा. सुरुवातीला फक्त काही मंदिरांमधील फुलांचा संकलन करून छोटे उत्पादन तयार केले जात होते, पण हळूहळू हा प्रकल्प वाढत गेला. त्यांनी स्थानिक महिलांना कामावर घेतले, फुलांचा कचरा रीसायकल करून Fleather, इन्सेन्स स्टिक्स आणि गिफ्ट आयटम्स तयार केले. ही छोटी सुरुवात पुढे भारताच्या सस्टेनेबल स्टार्टअप क्षेत्रातील यशस्वी व्यवसायात रूपांतरित झाली, ज्यामुळे पर्यावरणाची काळजी घेतली जाते आणि समाजालाही फायदेशीर ठरते.
या स्टार्टअपची सुरुवात झाली एका छोट्या कल्पनेपासून. अंकित अग्रवाल आणि प्रतीक कुमार यांनी लक्ष दिले की, मंदिरांमध्ये दररोज लाखो किलो फुलांचा कचरा टाकला जातो, जो नद्या आणि पर्यावरणासाठी हानिकारक ठरतो. त्यांनी ठरवले की हा कचरा वाया जाऊ न देता पर्यावरणपूरक उत्पादनांमध्ये रूपांतरित करावा. सुरुवातीला फक्त काही मंदिरांमधील फुलांचा संकलन करून छोटे उत्पादन तयार केले जात होते, पण हळूहळू हा प्रकल्प वाढत गेला. त्यांनी स्थानिक महिलांना कामावर घेतले, फुलांचा कचरा रीसायकल करून Fleather, इन्सेन्स स्टिक्स आणि गिफ्ट आयटम्स तयार केले. ही छोटी सुरुवात पुढे भारताच्या सस्टेनेबल स्टार्टअप क्षेत्रातील यशस्वी व्यवसायात रूपांतरित झाली, ज्यामुळे पर्यावरणाची काळजी घेतली जाते आणि समाजालाही फायदेशीर ठरते.
Phool.co चे काम केवळ आजच्या पर्यावरणासाठीच नाही तर भविष्यातील पिढ्यांसाठी देखील प्रेरणादायी ठरते. संस्थापकांचा उद्देश जास्तीत जास्त मंदिरांमधील फुलांचा कचरा वाया न जाण्याची व्यवस्था करणे आणि अधिक पर्यावरणपूरक उत्पादने तयार करणे हा आहे. भविष्यात, हा स्टार्टअप देशभरात आणि आंतरराष्ट्रीय पातळीवर विस्तारून पर्यावरण आणि समाजाला फायदा पोहचवेल अशी अपेक्षा आहे. Phool.co ही कथा आपल्याला शिकवते की, एक साधी कल्पना, धैर्य आणि सातत्य जरी दिसायला छोटे असले तरी, ती जग बदलणाऱ्या उपक्रमात रूपांतरित होऊ शकते. हे उदाहरण तरुण उद्योजकांसाठी आणि पर्यावरण जपण्याच्या मोहिमेसाठी एक प्रेरणास्त्रोत आहे.
Phool.co चे संस्थापक संगतात की या Phool.co च्या या संकल्पनेतून त्यांनी अनेक उपक्रम राबवले. आम्ही भारतातील मंदिरांमध्ये अर्पित केलेली 22,060+ टन पवित्र फुलं गोळा करून रीसायकल करतो. यामध्ये 300+ समाजातील मागासवर्गीय महिलांना रोजगार दिला जातो, जे या फुलांना हाताने प्रक्रिया करून जगातील पहिल्या प्रमाणित, हस्तनिर्मित अगरबत्तीच्या उत्पादनांमध्ये रूपांतरित करतात. यामुळे फुलांवरील 11+ टन कीटकनाशकांचा परिणामही कमी होतो. शिवाय, या उपक्रमामुळे 19+ मुलांना शाळेत जाण्याची संधी मिळाली आहे. ही संपूर्ण प्रक्रिया केवळ पर्यावरणपूरक नाही, तर समाजात बदल घडवणारी आणि स्त्रियांचे सशक्तीकरण करणारी आहे. आस त्याच मत आहे . त्यामुळे या सर्व प्रतीनंच यश येत आसत मात्र ते कोणत्या रूपात कधी आपल्या समोर येईल हे सांगता येत नाही . त्यामुळे प्रयत्न करत रहा
आणखीन वाचा:
- मुंबईची झोपडपट्टी ते दुबईतील सर्वात श्रीमंत भारतीय
- ५,००० रुपये उसने घेऊन उभारली १७,००० कोटींची कंपनी: पी. रामचंद्रन यांचा संघर्ष आणि “उजाला” साम्राज्य.
- इडली विक्रेता ते पंचतारांकित हॉटेलांचा मालक- विठ्ठल कामत
