Sunita Williams | गगनचुंबी स्वप्नांची यशस्वी भरारी : जाणून घ्या अंतराळ साम्राज्ञी सुनीता विल्यम्स यांचा प्रेरणादायी जीवनप्रवास

नवी अर्थक्रांतीMarch 20, 2025

0 88 3 minutes read

Sunita Williams returns to Earth after 9 months in space

१९ मार्च २०२५ हा दिवस संपूर्ण जगासाठी ऐतिहासिक ठरला. नासाचे अनुभवी अंतराळवीर बुच विल्मोर (Butch Wilmore) आणि भारतीय वंशाच्या सुनीता विल्यम्स (Sunita Williams) जवळपास नऊ महिने अंतराळात अडकल्यानंतर सुखरूपपणे पृथ्वीवर परतले. अमेरिकेतील फ्लोरिडा समुद्र किनाऱ्यावर स्पेसएक्सच्या कॅप्सूलच्या यशस्वी लँडिंगनंतर, या दोघांचं जगभरातून जल्लोषात स्वागत झालं. विशेष म्हणजे, ही मोहीम केवळ आठ दिवसांसाठी नियोजित होती, पण तांत्रिक अडचणींमुळे ती ९ महिन्यांची दीर्घ अंतराळयात्रा ठरली.

या मोहिमेत सुनीता विल्यम्स यांचं योगदान अतिशय महत्त्वाचं ठरलं. त्यांनी अंतराळात आपल्या कर्तृत्वाने केवळ नवे विक्रम प्रस्थापित केले नाहीत, तर तरुणांसाठी एक प्रेरणादायी उदाहरण निर्माण केलं. एका सामान्य कुटुंबातून येऊन अंतराळवीर बनण्यापर्यंतचा त्यांचा प्रवास खरोखर कौतुकास्पद आहे. या लेखात आपण त्यांच्या यशस्वी कारकिर्दीवर एक नजर टाकूया.

बालपण आणि शिक्षण

सुनीता विल्यम्स यांचा जन्म १९ सप्टेंबर १९६५ रोजी अमेरिकेतील ओहायोमधील युक्लिड येथे झाला. त्यांचे वडील डॉ. दीपक पंड्या हे मूळचे गुजरातमधील झुलासन गावचे होते आणि अमेरिकेत न्यूरोअ‍ॅनाटॉमिस्ट म्हणून कार्यरत होते. त्यांच्या आई उर्सुलाइन बोनी पंड्या या स्लोव्हेनियन वंशाच्या अमेरिकन होत्या. सुनीता आपल्या तिघा भावंडांमध्ये सर्वात धाकटी होती आणि त्यामुळे त्यांना लहानपणापासूनच घरातून खूप प्रेम आणि प्रोत्साहन मिळालं .

लहानपणापासूनच सुनीता यांना विज्ञान आणि प्राण्यांची विशेष आवड होती. त्यामुळे त्या व्हेटरनरी डॉक्टर (प्राणीचिकित्सक) बनण्याचं स्वप्न पाहत होत्या. मात्र, त्यांच्या भावाने त्यांना संयुक्त राज्य नौदल अकादमीत (United States Naval Academy) प्रवेश घेण्याची प्रेरणा दिली आणि यामुळे त्यांच्या आयुष्याची दिशा पूर्णपणे बदलली.

सुनीता यांनी १९८७ मध्ये भौतिकशास्त्रात विज्ञान पदवी (B.Sc.) पूर्ण केली. त्यानंतर, १९९५ मध्ये फ्लोरिडा इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजीमधून अभियांत्रिकी व्यवस्थापन (Engineering Management) या विषयात पदव्युत्तर शिक्षण (M.Sc.) मिळवलं. शिक्षण घेत असताना त्यांची अंतराळ आणि ॲस्ट्रोनॉट या विषयात आवड वाढू लागली. याच शिक्षणामुळे त्यांना अंतराळवीर बनण्याचा मार्ग मिळाला आणि पुढे त्यांची अंतराळ क्षेत्रात वाटचाल सुरू झाली.

सैन्य सेवा आणि नासामधील प्रवेश

सुनीता विल्यम्स यांनी १९८७ मध्ये अमेरिकन नौदलात आपल्या कारकिर्दीला सुरुवात केली. प्रारंभी, त्यांनी बेसिक डायव्हिंग ऑफिसर म्हणून काम केलं, त्यानंतर त्या नौदल विमानचालक (Naval Aviator) म्हणून प्रशिक्षित झाल्या. नौदलातील सेवेदरम्यान त्यांनी अनेक महत्त्वाच्या मोहिमांमध्ये सहभाग घेतला. विशेषतः, १९९२ मध्ये आलेल्या अँड्रयू चक्रीवादळाच्या वेळी त्यांनी फ्लोरिडामध्ये बचाव कार्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली.

त्यांच्या उल्लेखनीय कामगिरीमुळे १९९८ मध्ये नासाने त्यांची अंतराळवीर म्हणून निवड केली. त्यानंतर, जॉन्सन स्पेस सेंटरमध्ये (Johnson Space Center) त्यांनी कठोर प्रशिक्षण पूर्ण केलं आणि नासाच्या विविध अवकाश मोहिमांमध्ये महत्त्वाची भूमिका बजावली.

अंतराळातील ऐतिहासिक कामगिरी

सुनीता विल्यम्स (Sunita Williams) यांनी ९ डिसेंबर २००६ रोजी आपल्या पहिल्या अंतराळ प्रवासाला सुरुवात केली. त्या स्पेस शटल डिस्कव्हरी (Space Shuttle Discovery) च्या माध्यमातून अंतराळात पोहोचल्या आणि एकूण १९५ दिवस आंतरराष्ट्रीय अंतराळ स्थानकावर (ISS) राहिल्या. या मोहिमेत त्यांनी विविध वैज्ञानिक प्रयोग केले आणि अंतराळ स्थानकाच्या देखभालीत महत्त्वाची भूमिका बजावली.

यानंतर, २०१२ मध्ये सुनीता यांनी पुन्हा एकदा अंतराळ यात्रा केली. Expedition 32 मध्ये फ्लाइट इंजिनिअर आणि Expedition 33 मध्ये कमांडर म्हणून जबाबदारी सांभाळली. या वेळीही त्यांनी ISS वर प्रयोगशाळांमध्ये संशोधन केलं आणि अवकाश स्थानकाच्या कार्यक्षमतेसाठी महत्त्वाची कामं पार पाडली.

सुनीता यांनी एकूण ९ वेळा स्पेसवॉक केला, ज्यामध्ये ६२ तास ९ मिनिटे त्या अंतराळात चालल्या. ही कामगिरी महिलांसाठी एक मोठा विक्रम मानला जातो. तसेच, १६ एप्रिल २००७ रोजी ISS वरून “बॉस्टन मॅरेथॉन” पूर्ण करून अंतराळातून मॅरेथॉन धावणाऱ्या पहिल्या व्यक्ती ठरण्याचा अनोखा इतिहासही त्यांनी रचला.

अंतराळातील नवे प्रयोग आणि अनुभव

सुनीता विल्यम्स (Sunita Williams) यांनी मायक्रोग्रॅव्हिटी, जैवशास्त्र, वैद्यकीय प्रयोग, तेजस किरणांचे परिणाम आणि मानव शरीरावर अंतराळ प्रवासाच्या प्रभावांवर महत्त्वपूर्ण संशोधन केलं आहे. त्यांनी आपल्या टीमसोबत १५० हून अधिक वैज्ञानिक प्रयोग यशस्वीपणे पूर्ण केले आणि तब्बल ९०० तास संशोधनासाठी दिले. त्यांच्या या अभ्यासामुळे भविष्यातील अंतराळ मोहिमा अधिक सुरक्षित आणि प्रभावी होण्यास मदत होईल. तसेच, अंतराळात मानवी वास्तव्य शक्य करण्याच्या दृष्टीने हे संशोधन महत्वाचं ठरलं आहे.

आंतरराष्ट्रीय अंतराळ स्थानक (ISS) हे फुटबॉल मैदानाइतकं मोठं आहे, आणि त्याची देखभाल करणं हे एक मोठं आव्हान असतं. सुनीता यांनी प्राचीन उपकरणांचे आधुनिकीकरण करून, नवीन प्रणाली कार्यान्वित केल्या, ज्यामुळे ISS अधिक कार्यक्षम बनलं. त्यांच्या तांत्रिक कौशल्यामुळे अंतराळ स्थानकाच्या दैनंदिन कार्यप्रणालींमध्ये सुधारणा झाली.

भारतीय नातं आणि खासगी आयुष्य

सुनीता विल्यम्स (Sunita Williams) यांचं भारताशी विशेष जिव्हाळ्याचं नातं आहे. त्यांचे वडील गुजरातमधील झुलासन गावचे असल्यामुळे त्या वेळोवेळी भारताला भेट देतात. २००७ आणि २०१३ मध्ये त्यांनी भारतात येऊन विविध कार्यक्रमांना हजेरी लावली. त्यांच्या कर्तृत्वासाठी भारत सरकारने २००८ मध्ये पद्मभूषण पुरस्काराने त्यांचा सन्मान केला. अनेक मुलाखतींमध्ये त्या भारतीय संस्कृती, कुटुंबातील मूल्ये आणि भारताने दिलेल्या प्रेरणेचा आपल्या यशात मोठा वाटा असल्याचे सांगत असतात.

त्यांचे पती मायकल जे. विल्यम्स हे Federal Marshal म्हणून कार्यरत आहेत, तसेच त्यांना हेलिकॉप्टर उडवण्याचा अनुभव आहे. आपल्या व्यस्त कारकिर्दींमुळे सुनीता आणि मायकल यांनी बराच काळ एकमेकांपासून दूर घालवला, तरीही त्यांचे परस्परांवरील प्रेम आणि आदर कायम आहे. त्यांच्या नात्याला समजूतदारपणा आणि परस्पर समर्थनाचा मजबूत आधार आहे, ज्यामुळे त्यांनी आपल्या वैयक्तिक आणि व्यावसायिक आयुष्यात यशस्वी समतोल राखला आहे.

२०२५ ची यशस्वी मोहीम आणि जागतिक गौरव

बोईंग स्टारलायनर यान मोहिमेसाठी उत्कृष्ट असले तरीही, २०२४ मध्ये तांत्रिक अडचणींमुळे यानाच्या परतीच्या प्रवासात विलंब झाला. यामुळे अंतराळवीरांना आंतरराष्ट्रीय अंतराळ स्थानकावर (ISS) अतिरिक्त नऊ महिने थांबावे लागले. या अनपेक्षित परिस्थितीतही सुनीता विल्यम्स यांनी मोठ्या संयमाने आणि कौशल्याने परिस्थिती हाताळली, ज्यामुळे त्यांची ही मोहीम संपूर्ण जगासाठी प्रेरणादायी ठरली.

Astronauts Sunita Williams Butch Wilmore return to Earth after nine months

सुनीता विल्यम्स (Sunita Williams) या केवळ एक अंतराळवीर नाहीत, तर जिद्द, चिकाटी, शिस्त आणि विज्ञानावर दृढ विश्वास ठेवणाऱ्या एका प्रेरणादायी व्यक्तीमत्त्वाचे प्रतीक आहेत. भारतीय मुळांपासून अमेरिकेच्या आकाशात झेपावणारी ही लेक आजच्या पिढीला आणि भविष्यातील प्रत्येक स्वप्न पाहणाऱ्या प्रत्येकासाठी प्रेरणास्थान आहे.