गणेशोत्सवात एखाद्या मंडळाचा बोर्ड तुम्ही पाहिला असेल, तर त्या बोर्डवर मंडळाचे अध्यक्ष, उपाध्यक्ष, कार्यवाहक, खजिनदार या सगळ्यांची नावं असतात. म्हणजे त्या मंडळातील महत्त्वाची माणसे कोण कोणती आहेत हे आपल्याला तो बोर्ड वाचल्यावर समजतं. ढोबळमानाने आपण पाहिलं, तर स्टार्टअपच्या विश्वात याच बोर्डला “Capital (Cap) Table” असं म्हणतात.
Cap Table हा एक चार्ट असतो जो तुमच्या स्टार्टअपच्या सिक्युरिटीज म्हणजे स्टॉक, option, वॉरंट इ.साठी investors नी किती पैसे दिले आणि स्टार्टअपमधील प्रत्येक investor चे percentage of ownership किती आहे हे दाखवतो. थोडक्यात काय कॅप टेबल म्हणजे, तुमच्या स्टार्टअपचे शेअर होल्डर कोण कोण आहेत आणि त्यांची स्टार्टअप वर किती मालकी आहे याचा एक chart.
Cap Table चा वापर सामान्यतः स्टार्टअप्स आणि सुरुवातीच्या टप्प्यातील व्यवसायांसाठी केला जातो, परंतु सर्व प्रकारच्या कंपन्यादेखील याचा वापर करू शकतात. स्टार्टअपला कोणतेही महत्त्वाचे आर्थिक निर्णय घ्यायचे असतील जसे की equity ownership, market capitalization आणि market value तर यासाठी Cap Table आवश्यक आहे. Cap Table private कंपन्यांना त्यांच्या market value च calculation ठेवण्यासाठी मदत करतात. कॅप टेबल साठी कोणतेही ठरलेले format नसले, तरी प्रत्येक कॅप टेबल मध्ये Authorized shares, Outstanding shares, Unissued shares, stock options साठी reserved ठेवलेले Shares, शेवटच्या priced round चे Valuation details, shareholders ची Complete list हे सगळे तपशील असणं गरजेचं आहे.
आता आपण पाहूया Cap Table असणं का महत्त्वाचा आहे?
कोणत्याही investor ला तुमच्या स्टार्टअपची एकूण परिस्थिती कशी आहे हे समजून घेण्यासाठी Cap Table बघणं गरजेचं असतं. कॅप टेबल पाहताना investor नक्की कोणत्या मुद्द्याकडे लक्ष देतो ते आता आपण पाहूया.
Ownership Breakdown :- तर पहिला मुद्दा आहे Ownership Breakdown. स्टार्टअप founders ना company ownership साठी त्यांच्या कॅप टेबलचा अर्थ काय आहे याची जाणीव असणे आवश्यक आहे. कॅप टेबलमुळे investor ला समजतं, की स्टार्टअपवर कोणाची किती मालकी आहे ते.
Value Tracking :- दुसरा मुद्दा Value Tracking चा. कोणत्याही स्टार्टअपची Current Value काढण्यासाठी Up-to-date Cap Table असणं गरजेचं आहे. ज्याप्रमाणे Investors आणि founders ला स्टार्टअपची Current Value ठरविण्यासाठी फायदेशीर ठरतो, त्याचप्रमाणे स्टार्टअपमधील employees ला सुद्धा स्टार्टअपची value यामुळे समजते. जर employees ला स्टार्टअपमध्ये invest करण्याची संधी मिळत असेल, तर employees सुद्धा invest करू शकतात.
Fundraising – पुढचा मुद्दा आहे Fundraising चा. स्टार्टअपमधील सध्याचे investors स्टार्टअपची Current Value बघण्यासाठी कॅप टेबलचा उपयोग करतात. त्याचप्रमाणे ते यामुळे भविष्यातील स्टार्टअपला मिळणाऱ्या वेगवेगळ्या संधीचादेखील अंदाज बांधत असतात. भविष्यात होणाऱ्या Fundraising वर सुद्धा या कॅप टेबलचा परिणाम होत असतो. Future investors कॅप टेबल पाहून negotiations दरम्यान किती leverage राखला जाऊ शकतो याचे evaluation करू शकतात.
Potential Audits
तुमच्या स्टार्टअपच्या ऑडीट दरम्यान जर Up-to-date कॅप टेबल असेल, तर तुमच्या legal team ला आधी झालेले transactions, स्टार्टअपचे shareholders याबाबत सविस्तर माहिती द्यायला फायद्याचे ठरते.
थोडक्यात काय तर एक well-organized and well-maintained cap table हा स्टार्टअपच्या growth साठी सगळ्याच दृष्टीने महत्त्वाचा असतो.
